หมอประจำบ้าน: ผมร่วงตามธรรมชาติ ผมร่วงตามธรรมชาติ หรือที่เรียกว่า วงจรชีวิตของเส้นผม (Hair Growth Cycle) เป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นกับทุกคนครับ ไม่ใช่สัญญาณของความผิดปกติหรือโรคภัยไข้เจ็บใด ๆ โดยเฉลี่ยแล้วคนเราจะมีผมร่วงประมาณ 50-100 เส้นต่อวัน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการผลัดเซลล์ตามธรรมชาติของร่างกาย คล้ายกับการผลัดเซลล์ผิวหนังทั่วไป
ทำความเข้าใจวงจรชีวิตของเส้นผม
เส้นผมแต่ละเส้นไม่ได้งอกและอยู่ไปตลอดชีวิต แต่มีวงจรชีวิตเป็น 3 ระยะหลัก ๆ ครับ:
ระยะเจริญเติบโต (Anagen Phase):
เป็นระยะที่เส้นผม งอกออกมาจากรูขุมขนและเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง
เป็นระยะที่ยาวนานที่สุด โดยปกติจะกินเวลาประมาณ 2-7 ปี (เฉลี่ย 3 ปี)
เส้นผมส่วนใหญ่บนศีรษะของเรา (ประมาณ 85-90%) จะอยู่ในระยะนี้
ระยะหยุดการเจริญเติบโต หรือระยะพัก (Catagen Phase):
เป็นระยะสั้น ๆ ที่เส้นผม หยุดการเจริญเติบโต และรูขุมขนเริ่มหดตัวลง
กินเวลาประมาณ 2-3 สัปดาห์
เส้นผมประมาณ 1-2% จะอยู่ในระยะนี้
ระยะหลุดร่วง (Telogen Phase):
เป็นระยะที่เส้นผม เตรียมพร้อมที่จะหลุดร่วง ออกจากหนังศีรษะ เพื่อเปิดทางให้เส้นผมใหม่เริ่มงอกขึ้นมาแทนที่ในรูขุมขนเดิม
กินเวลาประมาณ 2-4 เดือน
เส้นผมประมาณ 5-10% จะอยู่ในระยะนี้ เมื่อเส้นผมใหม่เริ่มงอกดันขึ้นมา เส้นผมเก่าก็จะหลุดร่วงออกไป
สังเกตอย่างไรว่าผมร่วงตามธรรมชาติหรือไม่?
ปริมาณ: หากผมร่วงประมาณ 50-100 เส้นต่อวัน ถือว่าปกติ คุณอาจสังเกตเห็นได้ตอนสระผม หวีผม หรือพบอยู่บนหมอน
ลักษณะเส้นผมที่ร่วง: มักจะเป็นเส้นผมที่ร่วงทั้งเส้น มีปุ่มขาว ๆ หรือกระเปาะเล็ก ๆ ที่โคนผม (ซึ่งคือรากผมที่เสร็จสิ้นวงจรชีวิตแล้ว)
ผมที่งอกใหม่: จะสังเกตเห็นว่ามีเส้นผมอ่อน ๆ หรือเส้นผมขนาดปกติงอกขึ้นมาแทนที่ในบริเวณที่ผมร่วงไป
เมื่อไหร่ที่ควรเป็นกังวล?
หากคุณพบว่าผมร่วงมากกว่า 100 เส้นต่อวันอย่างต่อเนื่อง หรือสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ ควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังหรือผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมครับ:
ผมร่วงเป็นกระจุกใหญ่ผิดปกติ ในขณะสระผมหรือหวีผม
ผมบางลงอย่างเห็นได้ชัด โดยเฉพาะบริเวณกลางศีรษะ หรือแนวไรผมด้านหน้า
มีอาการคัน แดง อักเสบ หรือมีผื่นขึ้น ที่หนังศีรษะร่วมด้วย
มีจุดที่ผมร่วงเป็นหย่อม ๆ ชัดเจน
ผมร่วงพร้อมกับอาการผิดปกติอื่นๆ เช่น น้ำหนักลด อ่อนเพลีย มีไข้
ปัจจัยที่อาจส่งผลให้ผมร่วงมากขึ้นชั่วคราว (แต่ยังถือเป็นธรรมชาติ):
บางครั้งปัจจัยภายนอกและภายในร่างกายอาจส่งผลให้ผมเข้าสู่ระยะหลุดร่วงพร้อมกันมากขึ้น ทำให้ผมร่วงเยอะกว่าปกติเล็กน้อยเป็นช่วงๆ ซึ่งยังถือว่าอยู่ในภาวะปกติที่ร่างกายสามารถฟื้นตัวได้:
ความเครียด: ความเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจสามารถทำให้เส้นผมจำนวนมากเข้าสู่ระยะ Telogen พร้อมกัน ทำให้ผมร่วงมากขึ้นประมาณ 2-3 เดือนหลังจากเกิดความเครียด
การตั้งครรภ์และการคลอดบุตร: ในระหว่างตั้งครรภ์ ฮอร์โมนเอสโตรเจนที่สูงขึ้นทำให้ผมอยู่ในระยะเจริญเติบโตนานขึ้น แต่หลังจากคลอดบุตร ฮอร์โมนลดลงอย่างรวดเร็ว ทำให้ผมที่สะสมไว้เข้าสู่ระยะหลุดร่วงพร้อมกัน
การเจ็บป่วย/การผ่าตัดใหญ่: ร่างกายที่ฟื้นตัวจากการเจ็บป่วยหรือการผ่าตัด อาจมีการปรับสมดุลทำให้ผมร่วงมากขึ้นชั่วคราว
การเปลี่ยนแปลงฮอร์โมน: เช่น วัยหมดประจำเดือน
การใช้ยาบางชนิด: ยาบางประเภทอาจมีผลข้างเคียงทำให้ผมร่วงได้
การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว: อาจทำให้ร่างกายขาดสารอาหารบางชนิดชั่วคราว ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของเส้นผม
การดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดความเครียด และดูแลเส้นผมอย่างอ่อนโยน จะช่วยรักษาสมดุลของวงจรชีวิตเส้นผมและทำให้ผมของคุณแข็งแรงครับ
